شناخت دقیق و علمی مسئله کودکان کار برای کاهش این بحران، یک امر ضروری است، وگرنه صِرف پرداختن به ابعاد عاطفی و احساسی و برانگیختن عواطف مخاطبان نمی‌تواند به تنهایی پاسخگوی این مسئله باشد.
خوشبختانه مسئله‌ی کودکان کار مورد توجه محافل دانشگاهی کشور بوده است و مقالات پژوهشی خوبی در این حوزه به نگارش درآمده است. از جمله این مقالات، مقاله «گونه شناسی کار کودکان و آسیب‌های ناشی از آن بر کودکان کار در شهر تهران» است که در شهریور ۱۴۰۰ توسط سه تن از دانشجویان دانشگاه‌های تهران به نگارش درآمد.
یکی از بخش‌های قابل توجه این مقاله مفصل گونه‌شناسی کارهایی است که کودکان کار انجام می‌دهند و یکی از این کارها مشخصا کار کارگاهی است. مقاله به تحلیل هر گونه می‌پردازد و در اینجا قصد داریم روایتی از تحلیل این مقاله از کار کارگاهی کودکان ارائه دهیم و این تصور خام که کار کارگاهی کودکان را بی‌ضرر یا با تبعات کم می‌داند را بر هم زنیم.
مقاله تاکید می‌کند که کودکان در سنین مختلف در کارگاه‌ها مشغول به کار می‌شوند و معیار اصلی برای ورود به کارگاه، «توانایی جسمی و عقلی براي انجام کار مورد نظر» است. بنا به توضیح مقاله، از انواع کارهای کارگاهی برای کودکان کار در ایران می‌توان از این‌ها نام برد: «شاگرد مغازه، باربری، خیاطی، قالیبافی، تعمیرگاه، بسته بندي، جوراب بافی، کارگاه‌های ساختمانی و کوره‌هاي آجرپزی.»
بر اساس مطالعات استفاده شده در همین مقاله، که در سال ۱۴۰۰ نوشته شده است، از هر ۱۰ کودک کار در تهران، ۴ كودك به کار کارگاهی اشتغال دارند. متاسفانه بعضا از کار کارگاهی کودکان استقبال اقتصادی می‌شود چنانکه از یکی از از دست‌اندرکاران حوزه کودکان کار در این مقاله چنین نقل می‌شود: «در این کارگاه‌ها کودکان با سنین بسیار پایین مشغول بـه قالیبافی هستند . زیرا بـه دلیل دستان و انگشتان کوچکی که دارند، گره‌های ریزتر و ظریف‌تری را در قالی می‌زنند و قالی نفیس‌تری را می‌بافند.»
اما تبعاتی که کار کارگاهی برای کودکان دارد را مشخصا می‌توان در این چند مورد خلاصه کرد:
۱- انواع مشکلات جسمی و آسیب‌های فیزیکی: آسیب‌هاي ناشی از کمبود نور و تغذیه نامناسب در کارگاه‌های فاقد نور و هواي مناسب، مشکلات ستون فقرات ناشی از جابجایی و حمل اشیاء سنگین و یا نشستن طولانی‌مدت پشت دارهای قالی و… .
۲- انواع سوءاستفاده‌ها از کودکان: امکان سوءاستفاده‌های مالی، روانی، جسمی و جنسی از کودکان در کارگاه‌ها به دلیل پنهان بودن از انظار عمومی. ضمن اینکه بایستی در نظر داشت که کارگاه‌هایی که کمتر از ۱۰ کارگر دارند عملا مشمول نظارت و بازرسی و قوانین بازرسی کار نمی‌شوند و این امکان سوءاستفاده از کودکان را بالا می‌برد.
۳- بالا رفتن امکان ترک تحصیل: بنا به تصریح این پژوهش، ترک تحصیل در میان کودکان کار کارگاهی احتمال بیشتری دارد چون کودکان کارگاهی، دستمزد ثابت و کارهای تمام‌وقت دارند و خانواده‌های تنگدست به سختی حاضر می‌شوند که فرزند را به مدرسه بفرستند و علاقمند هستند که او در کارگاه کار کند تا به خانواده سود اقتصادی برساند.
