برای کمک  موثرتر به کودکان کار چه باید کرد؟

بهترین کمک به این کودکان و تمام گروه های آسیب پذیر جامعه، توجه به ریشه‌های آسیب، تلاش برای رفع آن ریشه‌ها و زمینه‌سازی بازتولید نشدن آسیب است. شما می‌توانید با دیده‌بانی و مستندسازی موارد نقض حقوق کودکان به عنوان کودکان کار، ریشه‌های کار کودکی را نیز به مرور شناسایی کنید. اما برای این که کار را کمی ساده‌تر کنیم، این را می‌توانیم از تجربه سایر مستندسازی‌ها در نظر داشته باشیم که در مورد کودکان کار، مهم‌ترین دلیل ایجاد کار کودکی، فقر و شرایط اقتصادی است. به این ترتیب تلاش برای توانمندسازی و آموزش کودکان، می‌تواند مهم‌ترین اقدام برای حمایت از آن‌ها تلقی شود.

برای دستیابی به این هدف نیز بهترین روش، همکاری با سازمان های مردم نهاد و موسسات فعال در این حوزه هست که به طور تخصصی و باتوجه به نیازهای بلندمدت این کودکان، خدمات آموزشی، تحصیلی، درمانی و مددکاری به آنان ارائه می‌کنند. این همکاری می‌تواند بعد از دیده‌بانی و مستندسازی، با گزارش‌دهی موارد کار کودکی و نقض حقوق کودکان به عنوان کودکان کار به این نهادها و سایر نهادهای مسئول اتفاق بیفتد.

گرچه قدم اول این است که نیاز کودک را از خود او بپرسیم، اما به طور عمومی، نیازهای کودکان کار را می‌توان به شکل زیر برشمرد:

  • نیازهای آموزشی:‌ بسیاری از این کودکان به دلیل نداشتن مدارک هویتی – عمدتا کودکان مهاجر مانند کودکان افغانستانی یا کودکان بلوچ – یا صرفا به دلیل ساعات طولانی کار، از تحصیل محروم شده‌اند. زمینه‌سازی تحصیلی در راستای تامین یکی از مهم‌ترین حقوق این کودکان خواهد بود.
  • نیازهای بهداشتی و درمانی: بسیاری از این کودکان به دلیل فقر، نداشتن آگاهی و تبعیض‌های مختلف مانند تبعیض مبتنی بر جنسیت یا معلولیت، از دسترسی کامل یا حداقلی به خدمات بهداشتی و درمانی یا دستیابی به خدمات خاص محروم هستند. این نیازها از یک طرف شامل نیازهای عمومی، آموزش‌ و دسترسی‌های بهداشتی عمومی برای همه کودکان، نیازهای کودکان دختر، مثل نواربهداشتی یا آگاهی‌های مرتبط با بیماری‌های زنان یا نیازهای خاص کودکان دارای معلولیت، مانند بازار کمکی و توانبخشی (مانند سمعک، عینک، عصای سفید یا پروتز) می‌شود. از طرف دیگر این نیازها به تامین خدمات درمانی و سلامتی، از جمله روان‌درمانگری و مددکاری، برای کودکانی که در معرض انواع خشونت از جمله تجاوز قرار گرفته‌اند، مرتبط است.
  • توانمندسازی: کودکان کار علاوه بر آموزش، نیاز به دریافت خدمات آموزشی مبتنی بر توانمندسازی هم دارند. این توانمندی‌ها شامل طیف وسیعی از مهارت‌های اجتماعی و زندگی تا مهارت‌های شغلی می‌شود. این مهارت آموزی‌ها باید بدون تبعیض و با در نظر گرفتن علایق و نیازها و توانمندی‌های خاص کودکان برای آن‌ها طراحی و اجرا شود.
  • حق بودن با خانواده:‌ از جمله حقوقی که کودکان دارند و جز در موارد خاصی، مانند برخی از موارد قرار گرفتن در معرض خشونت و آزار، امکان نقض آن وجود ندارد، حق بودن با خانواده است. در نظر گرفتن این حق، حداقل به ما این درک را می‌دهد که در مداخله‌ای که تعریف می‌کنیم، با در نظر گرفتن نیاز و خواست خانواده و کودک، حفظ رابطه کودک و خانواده‌اش لحاظ شود، مگر در شرایطی که ذکر شد که مصادیق آن هم باید توسط دادگاه و افراد متخصص تشخیص داده شده باشد.
  • حق شادی، بازی و تفریح: شادی، بازی و تفریح، جزو حقوق تعریف شده کودکان است که نقض آن‌ها به سلامت جسم و روان آن‌ها آسیب وارد می‌کند. زمینه‌سازی ایجاد محیط امن عمومی برای تمام کودکان و در نظر گرفتن کودکان کار در دسترسی به خدمات مرتبط با شادی، بازی و تفریح، از جمله اقداماتی است که می‌تواند از عهده ما بربیاید یا می‌توانیم زمینه ایجاد آن را فراهم کنیم.
  • اصل بدون تبعیض: کودکان حق دارند که بدون هرگونه تبعیض، اعم از تبعیض مبتنی بر جنسیت، اتنیک، ملیت، طبقه و معلولیت، در برابر انواع خشونت محافظت شوند. گرچه در ارایه خدمات خود با محدودیت رو به رو هستیم، اما برای ارائه خدمات به یک گروه از کودکان کار،‌ باید مراقب باشیم تا انتخاب ما بر پایه تبعیض و فاصله‌گذاری نبوده باشد.
  • در نظر گرفتن نیازهای ویژه کودکان کار دارای معلولیت (جسمی یا ذهنی): برای اطمینان از رعایت اصل بدون آسیب، توجه به نیازهای خاص کودکان دارای معلولیت را جداگانه یادآوری می‌کنیم. توجه به تامین ابزار کمکی و توانبخشی مورد نیاز این کودکان مانند سمعک، عینک، عصای سفید یا پروتز در کنار جلب حمایت سازمان‌های مسئول مانند سازمان بهزیستی و انجمن‌های مرتبط در تمام حوزه‌های مرتبط با آن‌ها مانند حق بر آموزش، رفاه و تفریح ما را به رعایت اصل بدون آسیب نزدیک می‌کند.